بهترین جایگزینهای گوشی برای سبک زندگی سالمتر
در دههٔ گذشته تلفنهای هوشمند تبدیل به همراه جداییناپذیر زندگی ما شدهاند. تحقیقات نشان میدهد مالکیت گوشی هوشمند در آمریکا از ۳۵ درصد در سال ۲۰۱۱ به بیش از ۹۰ درصد در سال ۲۰۲۳ رسیده است. این نفوذ گسترده در عین جذابیت، عوارض ناخوشایندی نیز دارد: اعتیاد به صفحهٔ نمایش، حس اضطراب به خاطر از دستدادن اطلاعات و محرکهای آنلاین، اختلال خواب و حتی آسیبهای جسمانی مانند گردندرد. همزمان، نسل جوان و بسیاری از بزرگسالان در سراسر جهان در پی کاهش وابستگی به گوشی و تجربهٔ سبک زندگی سالمتر هستند.
فهرست مطالب
پیامدهای منفی استفاده بیشازحد از گوشی
تأثیرات روانی
گشتوگذار بیپایان در شبکههای اجتماعی و دریافت مداوم نوتیفیکیشنها تأثیر مستقیمی بر سلامت روان دارد. روانپزشکان دانشگاه کلمبیا هشدار میدهند که مقایسهٔ مداوم خود با دیگران در شبکههای اجتماعی، اضطراب، استرس و حس ناکافیبودن ایجاد میکند و باعث کاهش اعتمادبهنفس میشود. همچنین ثابت شده است که مصرف بیشازحد رسانههای اجتماعی با افسردگی، اضطراب، احساس تنهایی و حتی بروز تمایلات خودکشی ارتباط دارد. در مطالعهای دیگر، پژوهشگران دریافتند که انجام «دیجیتالدیتوکس» میتواند علائم افسردگی را بهطور معناداری کاهش دهد هرچند برای بهبود رضایت از زندگی یا کاهش استرس نتایج قاطع وجود ندارد. بنابراین، یافتن راهکاری برای قطع ارتباط موقتی با فضای مجازی نهتنها سودمند بلکه ضروری است.
عوارض جسمانی
وضعیت نامناسب گردن و سر هنگام استفاده از گوشی باعث وضعیتی به نام «گردن پیامکی» میشود. در مطالعهای مقطعی در جده، ۶۴٫۶ درصد افراد شرکتکننده از درد گردن، ۴۸٫۲ درصد از سردرد و ۴۲٫۳ درصد از درد شانه شکایت داشتند. بیشتر این افراد بیش از ۵ ساعت در روز از تلفن استفاده میکردند و زاویهٔ خم شدن گردن آنها حدود ۳۰ درجه بود. محققان هشدار دادهاند که این وضعیت فشار زیادی به ستون فقرات گردنی وارد میکند و میتواند باعث بیحسی دست و بازو شود. با وجود این علائم نگرانکننده، تقریباً ۹۸ درصد از شرکتکنندگان حاضر نبودند میزان استفاده از تلفن را کاهش دهند. این امر نشان میدهد که جایگزینکردن تلفن با ابزارهای دیگر میتواند از بروز مشکلات جسمانی جلوگیری کند.
اختلال خواب و عملکرد شناختی
نور آبی ساطعشده از صفحههای LCD و OLED، هورمون ملاتونین را که مسئول تنظیم چرخهٔ خواب است سرکوب میکند. پژوهشی در دانشگاه هاروارد نشان داد قرارگرفتن در معرض نور آبی به مدت ۶٫۵ ساعت، تولید ملاتونین را دو برابر بیشتر از نور سبز سرکوب میکند و ساعت زیستی بدن را سه ساعت به تعویق میاندازد. قرارگیری در معرض نور مصنوعی در شب به افزایش خطر افسردگی، دیابت، بیماری قلبی و چاقی مرتبط است. علاوه بر این، مطالعهای دیگر نشان داد استفاده از گوشی بهعنوان ساعت زنگدار باعث میشود کاربران بهطور متوسط ۱۴٫۹۷ ساعت در هفته برای تفریح از تلفن استفاده کنند، در حالی که کسانی که از ساعت زنگدار واقعی استفاده میکردند فقط ۸٫۱۵ ساعت وقت خود را صرف گوشی میکردند. بنابراین جداکردن گوشی از فضای خواب و استفاده از ابزارهای آنالوگ مانند ساعت رومیزی به بهبود خواب و کاهش اعتیاد کمک میکند.
کاهش بهرهوری و تمرکز
گوشیهای هوشمند با مجموعهای از برنامههای جذاب و نوتیفیکیشنهای پیاپی، تمرکز افراد را مختل میکنند. تولیدکنندگان این برنامهها عمداً از طراحی اعتیادآور استفاده میکنند تا کاربر بیشتر در برنامه بماند، چرخهای که باعث بالا رفتن ترشح دوپامین و ایجاد حس «ترس از جا ماندن» (FOMO) میشود. این چرخه بر بهرهوری روزمره، یادگیری و حتی تعاملات اجتماعی تأثیر منفی دارد. اگرچه ابزارهای دیجیتال برای کار و تحصیل ضروری هستند، آگاهی از چرخهٔ اعتیاد و ایجاد فاصله میتواند به بازیابی کنترل ذهن و زمان کمک کند.
این نفوذ گسترده در عین جذابیت، عوارض ناخوشایندی نیز دارد: اعتیاد به صفحهٔ نمایش، حس اضطراب به خاطر از دستدادن اطلاعات و محرکهای آنلاین، اختلال خواب و حتی آسیبهای جسمانی مانند گردندرد.
موبایلهای ساده و موج نوستالژی
ظهور دوبارهٔ گوشیهای دکمهای و «بیسیک فون»
همزمان با رشد بیسابقهٔ گوشیهای هوشمند، بسیاری از جوانان بهخصوص نسل زِد به سمت گوشیهای ساده (دکمهای یا تاشو) روی آوردهاند. یک بررسی در مجلهٔ گاردین اشاره میکند که هشتگ «بازگرداندن گوشیهای تاشو» (#bringbackflipphones) در شبکهٔ تیکتاک باعث شد فروش گوشیهای تاشوی شرکت HMD نوکیا تا آوریل ۲۰۲۳ دو برابر شود. با وجود این، هنوز ۹۰ درصد از بازار در اختیار گوشیهای هوشمند است. طبق همان گزارش، سه نفر از هر پنج فرد نسل زِد میگویند دوست دارند کمتر به دنیای دیجیتال متصل باشند.
نشریهٔ BestProducts نیز خبر داده است که گوشیهای ساده یا «فیچِر فون» فقط امکان تماس و ارسال پیام را فراهم میکنند و از برنامههای اعتیادآور فاصله میگیرند؛ این دستگاهها طراحی تاشو یا مستطیلی ساده دارند و باتری آنها طولانیمدت کار میکند . میلیونها گوشی ساده در سطح جهانی به فروش میرسد و بازار آمریکا نیز در حال رشد است. مجلهٔ Executive Support مینویسد دلایل اصلی محبوبیت دوبارهٔ گوشیهای ساده، نوستالژی، کاهش زمان صفحهنمایش، نگرانی دربارهٔ اعتیاد به گوشی و حفاظت از حریم خصوصی است. در سال ۲۰۲۳ حدود ۲٫۸ میلیون گوشی ساده در آمریکا فروخته شد که هرچند سهم کمی از بازار است، اما روند رو به رشدی را نشان میدهد.
ویژگیها و مزایا
گوشیهای ساده برای تماس و پیامک طراحی شدهاند. برخی مدلها ممکن است پخش موسیقی، رادیو و دوربین ساده داشته باشند، اما خبری از شبکههای اجتماعی یا بازیهای اعتیادآور نیست. این سادگی سه مزیت اساسی دارد:
تمرکز بیشتر و کاهش استرس: کاربران مجبور نیستند هر چند دقیقه پیام جدید چک کنند و به همین دلیل تمرکز و کیفیت زندگی بالا میرود.
باتری با ماندگاری زیاد و قیمت پایین: باتری اکثر گوشیهای ساده چندین روز دوام میآورد و در مقابل گوشیهای هوشمند، قیمت این دستگاهها بسیار کمتر است.
امنیت و حریم خصوصی: طبق نظرسنجی Deloitte حدود ۶۰ درصد مردم نگران ردیابی و افشای اطلاعات توسط گوشی هستند و ترجیح میدهند دستگاهی ساده داشته باشند.
در کنار این موارد، بسیاری از کاربران گزارش میکنند که پس از کنار گذاشتن گوشی هوشمند، سطح اضطراب و استرس آنها تا ۷۰ درصد کاهش یافته است. البته لازم است یادآوری کنیم که برخی دستگاهها مانند Light Phone 2 و Light Phone 3 امکاناتی از جمله پیامک، ساعت، ماشینحساب، دفترچه یادداشت، پخشکنندهٔ موسیقی و حتی جیپیاس را در قالبی مینیمال ارائه میدهند. این امکانات به کاربر اجازه میدهد بدون درگیرشدن با شبکههای اجتماعی، نیازهای ضروری خود را برطرف کند.
نمونههای معروف
در بازار ایران نیز برندهای مختلفی گوشیهای ساده عرضه میکنند. پونکت MP02 و نرسا X از جمله مدلهایی هستند که فقط تماس و پیامک دارند و بدنهٔ مقاومی نیز دارند. نسخهٔ جدید گوشیهای نوکیا با ظاهری کلاسیک و طراحی رنگارنگ، علاوه بر جذابیت نوستالژیک، کیفیت صدای بالایی ارائه میدهد. AGM M9 نیز از جمله گوشیهای بینقص برای استفاده در سفرها و فعالیتهای خارج از منزل است؛ این دستگاه مقاوم در برابر آب و ضربه بوده و چراغقوهٔ قدرتمندی دارد.
جالب است بدانید که برخی شرکتها تلاش کردهاند جایگزینهای کاملاً جدیدی برای گوشیهای هوشمند ارائه کنند. برای مثال، دستگاه Humane AI Pin و Rabbit R1 که بر پایهٔ هوش مصنوعی طراحی شدهاند، تلاش دارند تجربهای بدون صفحه ارائه دهند. اما بررسیها نشان میدهد این محصولات با مشکلاتی مانند گرمشدن دستگاه، نمایشگر ضعیف، عدم پشتیبانی از برنامههای کلیدی (نقشه، واتساپ، اسپاتیفای) و قیمت بالا مواجهاند؛ برخی از منتقدان این دستگاهها را «فاجعهٔ تجربهٔ کاربری» توصیف کردهاند. بنابراین، تا زمانی که فناوریهای جدید به بلوغ برسند، گوشیهای ساده و ابزارهای آنالوگ بهترین گزینه برای دوری از اعتیاد دیجیتال محسوب میشوند.
بازگشت به دنیای آنالوگ
مزایای ساعت مچی و رومیزی
یکی از سادهترین راهها برای کاهش وابستگی به گوشی، استفاده از ساعت مچی یا رومیزی است. مطالعات نشان میدهد افرادی که از ساعت آنالوگ استفاده میکنند، بهطور قابل توجهی زمان کمتری را با گوشی سپری میکنند. پژوهشی با مشارکت ۳۰۸۴ نفر نشان داد افرادی که ساعت مچی و ساعت زنگدار واقعی داشتند، تنها ۷٫۳۹ ساعت در هفته از موبایل برای سرگرمی استفاده کردند؛ در حالی که این عدد برای کسانی که از گوشی بهعنوان ساعت استفاده میکنند، ۱۲٫۱ ساعت بود . همچنین کسانی که فقط به گوشی بهعنوان ساعت زنگدار اکتفا میکردند، ۱۴٫۹۷ ساعت در هفته وقت خود را پای صفحهنمایش میگذراندند.
دلایل محبوبیت ساعت مچی آنالوگ عبارت است از:
نمایش سریع زمان: با نگاهی کوتاه میتوان زمان را دریافت کرد و لازم نیست گوشی را روشن کنیم و درگیر پیامها شویم.
تمرکز و آرامش بیشتر: ساعت مچی فقط زمان را نشان میدهد و فاقد اعلانهای مزاحم است، بنابراین ذهن شما آرامتر میماند.
عدم نیاز به شارژ مکرر: ساعتهای آنالوگ باتری طولانیمدت دارند یا اصلاً نیاز به باتری ندارند. این ویژگی بهخصوص در سفر و فعالیتهای خارج از منزل کاربردی است.
آزادی و امنیت بیشتر: وقتی ساعت در دست است، دیگر نیازی نیست گوشی را در دست بگیریم. این امر احتمال افتادن یا سرقت گوشی را نیز کاهش میدهد.
در کنار ساعت مچی، خرید یک ساعت رومیزی یا زنگدار آنالوگ میتواند کمک بزرگی به ایجاد محیط خواب سالم باشد. بنیاد خواب توصیه میکند دستگاههای دیجیتال را از اتاقخواب خارج کنیم، گوشی را در جای دیگری شارژ کنیم و از یک ساعت زنگدار آنالوگ برای بیدارباش استفاده کنیم. خواندن کتاب کاغذی پیش از خواب و دور نگهداشتن لپتاپ و گوشی از تخت، به بهبود کیفیت خواب کمک میکند.
دفترچه و نوشتن دستی: بازگشت به خلاقیت
چرا نوشتن دستی اهمیت دارد؟
در دنیای دیجیتال، بسیاری از ما یادداشتها و برنامهها را در گوشی یا لپتاپ ذخیره میکنیم؛ اما پژوهشها نشان میدهد نوشتن دستی فواید منحصر به فردی برای یادگیری و حافظه دارد. مجلهٔ Scientific American گزارش میدهد نوشتن با دست، نواحی بیشتری از مغز را درگیر میکند، از جمله بخشهای مرتبط با حرکت، بینایی، پردازش حسّی و حافظه. هنگام نوشتن، فرد باید اطلاعات را اولویتبندی و خلاصه کند؛ این فرآیند موجب پردازش فعال و درک عمیقتر مطالب میشود. پژوهش دیگری نشان میدهد نوشتن موجب اتصال گستردهٔ شبکههای عصبی میشود، در حالی که تایپکردن فعالیت مغز را در سطح پایینتری نگه میدارد.
این تعامل میان حرکت و بینایی، حافظهٔ بلندمدت را تقویت میکند. آزمایشها نشان دادهاند کودکان و بزرگسالانی که کلمات را با دست مینویسند، بهمراتب بهتر آنها را به خاطر میآورند و ارتباط میان حروف و صدا را سریعتر یاد میگیرند. از این رو استفاده از دفترچه برنامهریزی، دفتر یادداشت یا دفتر خاطرات به جای یادداشتهای دیجیتال، نه تنها به کاهش زمان حضور در گوشی کمک میکند بلکه عملکرد حافظه و یادگیری را نیز بهبود میبخشد.
دفتر خاطرات و بولت ژورنال
نوشتن در دفتر خاطرات یا دفتر برنامهریزی (Bullet Journal) یکی از محبوبترین روشها برای مدیریت زمان و کاهش استرس است. در این روش، فرد میتواند برنامههای روزانه، اهداف، عادتها و حتی حالتهای احساسی خود را ثبت کند. علاوه بر این، ثبت دستنوشتهها به ما کمک میکند احساسات خود را پردازش و مسیر پیشرفت را ارزیابی کنیم. برای بسیاری از افراد، نوشتن خاطرات عصرانه تبدیل به مراسمی آرامشبخش شده است که جایگزین اسکرولکردن در شبکههای اجتماعی قبل از خواب میشود.
کتاب و مطالعهٔ کاغذی
فواید مطالعة کتابهای چاپی
کتاب خواندن فعالیتی عمیق و تمرکزبخش است که مزایای ذهنی و جسمانی فراوانی دارد. پزشکان مرکز UT Physicians میگویند مطالعهٔ کتاب تمام نواحی مغز را درگیر میکند، مهارتهای زبانی و تخیلی را بهبود میبخشد و یادگیری را تقویت میکند. مطالعهٔ منظم حتی میتواند فشار خون و ضربان قلب را کاهش دهد. پژوهشی در سال ۲۰۰۹ نشان داد که خواندن تنها شش دقیقه در روز میتواند استرس را تا ۶۸ درصد کاهش دهد و اثر آن در کاهش فشار خون و ضربان قلب معادل یوگا است. از دیگر مزایای کتابهای چاپی، کاهش خستگی چشم و حفظ تمرکز بهتر است؛ زیرا صفحات کاغذی بر خلاف صفحه نمایش، نور آبی ساطع نمیکنند.
کتاب الکترونیک و صفحهنمایش جوهری
اگر به هر دلیل علاقهمند به مطالعهٔ دیجیتال باشید، استفاده از دستگاههای کتابخوان با صفحهٔ جوهری (E‑Ink) میتواند گزینهای سالمتر باشد. تحقیقات نشان میدهد صفحهنمایشهای جوهری نسبت به LCD یا OLED، دو تا سه برابر برای چشم ایمنترند و نور آبی مضر ندارند. نور صفحهنمایشهای جوهری منعکسکننده نور محیط است و به سلولها آسیب نمیرساند. در مقابل، صفحههای LCD میزان زیادی نور آبی منتشر میکنند که میتواند به تولید گونههای واکنشپذیر اکسیژن (ROS) منجر شود و آسیب سلولی را افزایش دهد . بنابراین، حتی در انتخاب ابزار دیجیتال نیز میتوان گزینههایی را برگزید که آسیب کمتری به سلامت وارد کنند.
بازیهای رومیزی و فعالیتهای خلاقانه
قدرت بازیهای رومیزی
بازیهای رومیزی و فکری، علاوه بر ایجاد فضایی شاد و صمیمی در جمع خانواده و دوستان، مزایای شناختی بسیاری دارند. شهرداری اشویل در گزارشی اشاره میکند که بازیهای رومیزی به افراد کمک میکنند مهارتهایی مانند حل مسئله، تصمیمگیری، تمرکز و کنترل احساسات را تمرین کنند. این بازیها همچنین تفکر خلاق و تحلیلی را تقویت میکنند و یادگیری قوانین جدید، ذهن را قویتر میسازد. مطالعهای در سال ۲۰۱۳ نشان داده است که افرادی که بهطور منظم بازیهای رومیزی انجام میدهند، ۱۵ درصد کمتر از دیگران در خطر ابتلا به زوال عقل قرار دارند. همچنین پژوهش سال ۲۰۱۷ نشان میدهد که بازیهای رومیزی میتوانند استرس را کاهش دهند و حس آرامش و شادی ایجاد کنند.
بازیهایی مانند شطرنج، منچ، راز جنگل یا مونوپولی علاوه بر ایجاد سرگرمی، ذهن را به چالش میکشند و تعامل اجتماعی ایجاد میکنند. انجام این بازیها در محیط خانواده یا دوستان، فرصتی عالی برای فاصلهگرفتن از گوشی و تجربهٔ لحظات واقعی است. فروشگاه آرنا تحریر مجموعهای متنوع از بازیهای رومیزی برای همهٔ سنین ارائه میدهد، از بازیهای آموزشی برای کودکان گرفته تا بازیهای رقابتی برای بزرگسالان. با خرید این بازیها نهتنها لحظههای شادی خلق میکنید، بلکه از سلامت ذهنی و اجتماعی خود نیز محافظت میکنید.
فعالیتهای خلاقانه
کودکان و حتی بزرگسالان میتوانند به فعالیتهای خلاقانهای بپردازند که جایگزین وقتگذرانی در گوشی باشد. روانشناسان دانشگاه کلمبیا توصیه میکنند که کودکان برای سرگرمی به نقاشی، رنگآمیزی، کاردستی، بازیگری با عروسک، ساخت بازیهای جدید، مرتبکردن اشیاء یا مطالعه در گوشهای دنج بپردازند. این فعالیتها نهتنها مهارتهای حسی و حرکتی را تقویت میکنند، بلکه به رشد تخیل و مهارتهای اجتماعی نیز کمک میکنند. همچنین، تجربهٔ آشپزی، پیکنیک در پارک، رفتن به کتابخانه و بازدید از موزهها از جمله فعالیتهایی است که خانوادهها را به هم نزدیکتر و ذهن کودکان را از صفحههای دیجیتال دور میکند.
راهکارهای دیجیتال دیتوکس
برای آنکه اثرات مثبت جایگزینها را تجربه کنیم، باید مجموعهای از عادتهای جدید را در زندگی پیادهسازی کنیم. در ادامه به راهکارهای عملی اشاره میکنیم:
برنامهریزی زمان بدون گوشی: هر روز زمانهای مشخصی را برای فاصلهگرفتن از گوشی تعیین کنید؛ مثلاً هنگام صبحانه یا قبل از خواب. تعیین «ساعتهای خاموشی» بهعنوان بخشی از برنامهٔ روزانه میتواند به بازگشت تمرکز و آرامش کمک کند .
حذف اعلانهای غیرضروری: بخش قابل توجهی از حواسپرتی ناشی از اعلانهای مداوم است. با حذف اعلانهای غیرضروری و استفاده از حالت «مزاحم نشوید»، میتوانید فشار ذهنی را کاهش دهید.
ایجاد منطقهٔ بدون گوشی در خانه: اتاقخواب را به منطقهای بدون فناوری تبدیل کنید. گوشی و تبلت را در جای دیگری شارژ کنید و از ساعت آنالوگ استفاده کنید .
استفاده از ابزارهای جایگزین: علاوه بر گوشی ساده، از دفترچه، کتاب کاغذی، بازیهای رومیزی و ساعت مچی استفاده کنید. این ابزارها علاوه بر رفع نیاز، به شکلی ملموستر و لذتبخشتر حس رضایت ایجاد میکنند.
ورزش و طبیعتگردی: فعالیتهای بدنی مانند پیادهروی، دوچرخهسواری یا یوگا نهتنها سلامت جسم را بهبود میبخشد بلکه به کاهش اضطراب ناشی از استفاده از گوشی کمک میکند. ارتباط با طبیعت حس آرامش و هشیاری درونی را افزایش میدهد.
حمایت خانواده و دوستان: برای موفقیت در دیجیتالدیتوکس، لازم است اعضای خانواده و دوستان نیز با شما همراه شوند و ساعات مشترک بدون گوشی داشته باشید. این کار به ایجاد ارتباط واقعی و تقویت روابط کمک میکند.
جمعبندی
اعتیاد به گوشیهای هوشمند چالشی جدی برای سلامت روانی، جسمانی و اجتماعی ماست. مطالعههای علمی ارتباط مستقیم میان استفادهٔ مداوم از گوشی و مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، گردن درد، اختلال خواب و کاهش بهرهوری را نشان دادهاند . در واکنش به این وضعیت، موجی از کاربران به سمت گوشیهای ساده و ابزارهای آنالوگ رو آوردهاند؛ وسایلی که با سادگی خود به ما یادآوری میکنند برای برقراری ارتباط و انجام کارهای روزمره به لزوماً به صفحهنمایشهای بزرگ نیازی نداریم. در کنار این تغییرات، نوشتن دستی، مطالعهٔ کتابهای چاپی، بازیهای رومیزی و فعالیتهای خلاقانه روشهایی سالم برای پر کردن اوقات فراغت و رشد ذهنی هستند.
با اجرای عادتهای سادهای مانند حذف اعلانهای بیمورد، قرار دادن گوشی خارج از اتاق خواب و تعیین زمانهای بدون صفحه، میتوانیم تعادل بهتری بین استفاده از فناوری و مراقبت از خود ایجاد کنیم. فروشگاه آرنا تحریر با ارائهٔ محصولات متنوع و با کیفیت، ابزارهای لازم برای این تحول را در اختیار شما قرار میدهد. انتخاب یک دفترچهٔ زیبا، ساعت مچی آنالوگ یا بازی رومیزی میتواند نقطهٔ آغاز تغییر باشد؛ تغییری که آرامش، تمرکز و خلاقیت را به زندگی روزمره شما بازمیگرداند. این سفر به ظاهر ساده، در حقیقت گامی مهم در جهت بازآفرینی ارتباط با خود و دیگران و تجربهٔ زندگی واقعی است.
چه امتیازی به این صفحه میدهید؟
میانگین امتیازات 4.8 / 5. تعداد ثبت شده: 13
تا به حال امتیازی ثبت نشده است! اولین نفر شما باشید.
از این که این صفحه مورد پسند شما نبود متاسفیم.
در بهبود کیفیت خدمات همراه ما باشید!
چطور میتوانیم این مطلب را بهتر کنیم؟
پست های مرتبط
چطور هوش کودک را افزایش دهیم؟
4.9 (14) چطور هوش کودک را افزایش دهیم؟ پرورش هوش کودکان آرزوی بسیاری از والدین…
آیا مهدکودک و پیشدبستانی برای کودک ضروری هستند؟
4.1 (11) آیا مهدکودک و پیشدبستانی برای کودک ضروری هستند؟ مهدکودک و دوره پیشدبستانی اولین…
7 لوازم تحریر ضروری برای پشت کنکوری ها
4.8 (17) ۷ لوازمالتحریر ضروری برای پشتکنکوری ها آزمون سرنوشتساز کنکور برای بسیاری از دانشآموزان…
10 عادتِ غلط دانشآموزان در سال تحصیلی
4.9 (13) ۱۰ عادتِ غلط دانشآموزان در سال تحصیلی سال تحصیلی تازه، بهترین زمان برای…